31 Αυγούστου 2019
Απόπλους
σαμιακών γραμμάτων & τεχνών περιήγηση
Τετραμηνιαίο περιοδικό, έτος 30ο, τεύχος 80ο, Καλοκαίρι 2019
Βιβλιοπαρουσίαση, σελ. 476 - 478, Β. Δημητριάδης
Πάλας, Τατουάζ, ποίηση, εκδ. Οσελότος, Αθήνα 2017
Το εξαρχής ξεκαθάρισμα τού Στέλιου Πασαλούκου – εκδίδει τη συλλογή του με το ψευδώνυμο Πάλας – ότι το Τατουάζ είναι το πρώτο βιβλίο του και ότι αποτελεί συρραφή κειμένων και ποιημάτων που γράφτηκαν την τελευταία δεκαετία (πιθανόν, κατά τη γνώμη μου, πολλά από αυτά να είχαν σχεδιαστεί νωρίτερα), δεν μειώνει καθόλου την αξία του. Αντιθέτως. Πιστεύω ότι πρόκειται για πολύ καλή προσπάθεια που συντελείται με σαφή προσανατολισμό στα προβλήματα της κοινωνίας, η οποία έχει «υποχρεωθεί» να «προσαρμοστεί», έτσι ώστε να επιβιώνει στις «αιματοβαμμένες» αρένες κάθε μεγαλούπολης. Και είναι ποίηση (και πεζογραφία) συνεκτική με ευθείες αναφορές στην καθημερινότητα και στα καθέκαστα της πολιτικής ιστορίας της σύγχρονης Ελλάδας.
Ο ποιητής καταγράφει με έμφαση τις χιλιάδες όψεις της πόλης και τα πάθη των πολιτών της. Τα προσεγγίζει άλλοτε με σκωπτικό ύφος («θα διασκεδάσουμε όλοι στην εντατική ξεβράκωτοι») και άλλοτε με σοβαρότητα και ορθολογισμό, αποδίδοντας ευθύνες στους ενόχους, με εύστοχους καταγγελτικούς σχολιασμούς: «Ο κοντός έπαιξε στο χρηματιστήριο τα εμβάσματα… Ο εξτρεμιστής του 73 μαγείρεψε τα λογιστικά / Αντί 340 δραχμών ανά ευρώ… Ο εγγονός του παπατζή έπειξε και αυτός τον παπά…» Οι νύξεις κατά της εξουσίας είναι ανακτημένες μνήμες από τα χρόνια της βασιλείας, της δικτατορίας και της μεταπολίτευσης, που ταυτίζονται με τις βαθιά βιωματικές εμπειρίες του.
Παρατηρεί το «χυδαίο» πλήθος να συμφύρεται με παθητικότητα στους δημόσιους χώρους («οι δρόμοι και οι πλατείες βουλιάζουν σε ένα φρέντο»), να καταφεύγει στο αλκοόλ, στα ναρκωτικά, να αδιαφορεί αλλά να αποδέχεται αδιαμαρτύρητα τη γελοία εξουσία και τα κακώς έχοντα, γιατί «αγαπά τη μίμηση η απρόσωπη πολιτεία». Επιχειρεί να αφυπνίσει τους συμπολίτες του, επειδή πρέπει να συνυπάρξει μαζί τους αλλά κυρίως γιατί λυπάται τον «δύσμοιρο εργαζόμενο». Ειρωνεύεται την απάθεια, την έλλειψη αγωνιστικότητας, σαρκάζει τον εφυσυχασμό («Αρχίζοντας με ένα γιατί αναπαυόμαστε σε ένα διότι / Αυτοκτονώντας επιδεικτικά με αναλύσεις…») και τις ανούσιες διαδοχικές επετείους… Δεν «ακροβατεί στο φτερό του ανεμιστήρα» παρά μόνο μεθυσμένος ενώ δεν ξεφεύγει από τα σχόλιά του ούτε ο θεός: «Όλα στο Θεό, τα πάντα ο Θεός / δεν θα ήθελα να είμαι στη θέση Του…» Η επαφή του με τα υποκείμενα της κρίσης είναι άμεση, βρίσκεται συχνά κι ο ίδιος στην ομάδα των πασχόντων, δεν εποπτεύει μονοδιάστατα τις καταστάσεις που περιγράφει. Εκτός από παρατηρητής δηλαδή γίνεται και μέρος του προβλήματος, ανήκει στους θυματοποιημένους συμπολίτες: («ο άλλος είμαι εγώ»).
Στην περίπτωση του Πάλα με έλκυσε η ποιητικότητα των ενσωματωμένων σύντομων πεζογραφημάτων του και η πεζότητα των ποιημάτων του. Πάντα πίστευα – και το εφαρμόζω όταν μου δίνεται η ευκαιρία – ότι η ποίηση και η πεζογραφία δεν έχουν σαφή διαχωριστικά όρια, είναι τόποι που συγκοινωνούν μεταξύ τους. Ο Όμηρος αν ήταν σημερινός πιθανόν να ήταν πεζογράφος και όχι ποιητής – πέρα από το ότι η ποίησή του περιλαμβάνει τόσα και τόσα πεζογραφικά στοιχεία. Το ίδιο και ο Παπαδιαμάντης, αν ζούσε στα χρόνια του Ομήρου πιθανότατα να ήταν ποιητής και όχι πεζογράφος, πόσα κομμάτια πεζογραφίας του δεν είναι ατόφια ποίηση! Και βέβαια ο Καβάφης, που μέσα σε κάθε ολιγόστιχο ποίημά του εμφανίζεται διττός, και ως πεζογράφος και ως ποιητής…
Αλλά ας επιστρέψω στο Τατουάζ. Ο Πάλας λοιπόν είναι καλός ποιητής και καλός πεζογράφος. Ζει και αναπνέει και παράγει στην πόλη για την πόλη. Ωστόσο, για να γνωρίσει τον έρωτα και ό,τι ξεφεύγει από την πεζότητα στην οποία βαλτώνει, επιλέγει να δραπετεύσει από το περιβάλλον που ζει. Είναι μια απόδραση σε άλλη χώρα, μέσα στο όνειρο, στο μη ον. Την υποπτεύεται εκείνη τη χώρα, αλλά δεν τη γνωρίζει. Εκεί καταφεύγει για λίγη χαλάρωση και αισθαντικότητα. Και φιλοσοφεί πάνω σε γνωστά αλλά πάντα ενδιαφέροντα μοτίβα σκέψης, όταν επαναλαμβάνονται ανανεωμένα: «Καλέ μου το νησί είναι πάντα εκεί και είναι / η Προσμονή της άφιξης που σε λυτρώνει / Όχι το ίδιο το ταξίδι…»
Συνήθως τον παρασύρει η ενδοσκόπηση, ο στοχασμός, η αυτοσυγκέντρωση. Εκεί επιβιώνει, εκεί είναι ο χώρος του. Και κατά κανόνα χρησιμοποιεί τον λόγο σαν κοφτερή σακαράκα και ενίοτε «διαστρέφοντας αυτάρεσκα το λόγο» χωρίς να ξεχνάει ούτε ένα δευτερόλεπτο ότι είναι ποιητής. Η πειθαρχημένη στους γραπτούς και άγραφους νόμους της ποίησης γραφή του βρίθει «αναρχικού» περιεχομένου με στόχο την απαλλαγή της κοινωνίας από εσωτερικούς και εξωτερικούς δυνάστες.
Όπως δείχνουν τα πράγματα η συλλογή του Πάλα είναι μια ακόμα προσθήκη στην ποίηση της κρίσης της δεκαετίας που διανύουμε, μιας κρίσης που μοιάζει «με άγγελο που ψάχνει τα χαμένα του φτερά».
Συντακτική επιτροπή:
Γ. Βέης, Β. Δημητριάδης, Ε. Κατσικογιάννη, Χ. Λάνδρος, Α. Χατζημιχάλη, Δ. Χατζημιχάλης
σημείωση:
Ευχαριστώ τη συντακτική επιτροπή του περιοδικού "Απόπλους", τον Β. Δημητριάδη για την παρουσίαση της συλλογής μου "τατουάζ". Επίσης για την αποδοχή και για τη φιλοξενία δύο ανέκδοτων μου ποιημάτων.
issuu.com/ocelotos/docs/tatuaz
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου